Schrijven is schrappen – het is een van de bekendste schrijftips die er zijn. Hoe doe je dat dan zonder belangrijke informatie weg te gooien? En is schrappen echt nodig als je online schrijft? In deze blog leg ik het uit.
1 – Werk met een centrale vraag
Voorkomen is beter dan genezen. Dat geldt ook voor tekstschrijven. Om te voorkomen dat je straks een veel te lange tekst krijgt die je dan moet gaan schrappen, is het verstandig om jezelf vooraf te kaderen. Dat doe je met een goede centrale vraag.
Als je van tevoren helder omschrijft waar je het over wilt hebben, dan voorkom je dat je uit de bocht vliegt en over allerlei zaken blogt die niet zo relevant zijn.
Een goede centrale vraag is bijvoorbeeld: waarom moet je bloggen. In zo’n blog beperk ik me dan alleen tot die vraag en geef ik alle redenen die er zijn om te bloggen. Het is verleidelijk om dan ook te vertellen wat een blog is en hoe je een goede, pakkende blog schrijft, maar dat was niet de vraag. Beperk die vragen voor een andere blog (zie ook punt 6)
2 – Werk met een heldere structuur
Ook een heldere structuur kadert jouw informatie en voorkomt dat je maar door blijft ratelen over zaken die niet ter zake doen.
Door te werken met een duidelijke ‘outline’ (de punten die je wilt bespreken) die je vooraf opstelt, hou je het voor jezelf én de lezer overzichtelijk en dwing je jezelf om het alleen daar over te hebben.
Ook dat voorkomt schrappen achteraf.
3 – Schrap overbodige woorden
Heb je je netjes aan stappen 1 en 2 gehouden, maar is je tekst toch te lang? Kijk dan of je niet te veel ‘overbodige woorden’ hebt gebruikt. Dit kun je indelen in twee soorten:
Vullers en stopwoorden
Dit zijn woorden die niet echt bijdragen aan de betekenis van een zin. Denk aan worden als ‘eigenlijk’, ‘dus’, ‘wel’, ‘zeg maar’, ‘een beetje’ etc.
Vergelijk deze twee zinnen:
Originele zin: “Ik denk eigenlijk dat het wel een goed idee is.”
Ingekorte zin: “Ik denk dat het een goed idee is.”
In dit voorbeeld zijn ‘eigenlijk’ en ‘wel’ stopwoorden die kunnen worden weggelaten zonder dat de betekenis van de zin verandert.
Overbodige bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden
Soms kunnen ook bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden worden verwijderd zonder dat de betekenis van een zin verloren gaat.
Vergelijk deze twee zinnen:
Originele zin: “Het is absoluut noodzakelijk dat we snel actie ondernemen.”
Ingekorte zin: “Het is noodzakelijk dat we actie ondernemen.”
In dit voorbeeld is ‘absoluut’ overbodig omdat ‘noodzakelijk’ al aangeeft dat iets belangrijk is. ‘Snel’ kan ook overbodig zijn, tenzij er een specifieke reden is om te benadrukken dat de actie snel moet worden ondernomen.
Deze vorm van schrappen heeft meer met de leesbaarheid te maken van je tekst dan met het echt inkorten. Want veel win je er niet mee. Maar leesbaarheid is ook belangrijk – én alle beetjes helpen.
Leesbaarheid en kortere zinnen krijg je ook door de volgende stap:
4 – Schrijf actief (maar niet altijd!)
De actieve vorm maakt zinnen ook vaak korter en duidelijker dan de passieve vorm.
Vergelijk deze twee zinnen:
Passieve zin: “Er wordt door ons een nieuwe strategie ontwikkeld.”
Actieve zin: “Wij ontwikkelen een nieuwe strategie.”
Niet alleen is de tweede zin korter, hij legt ook meer de nadruk op degene die de strategie ontwikkelt, wat de tekst duidelijker en prettiger leesbaar maakt.
Maar let op: het is zeker geen ijzeren wet dat zinnen altijd actief moeten zijn. Passieve zinnen hebben vaak ook een functie (anders zouden ze niet bestaan) omdat het bijvoorbeeld in de context helemaal niet belangrijk is wie het onderwerp is. Ze kunnen daardoor zelfs korter zijn dan actieve zin!
Neem deze twee zinnen:
Actieve zin: “De gemeente heeft het park opgeknapt.”
Passieve zin: “Het park is opgeknapt.”
Als je wilt benadrukken dat het park is opgeknapt, dan is het minder relevant wie het gedaan heeft. Het is namelijk bij gemeentelijke parken altijd de taak van de gemeente. Dit noemen is dus minder relevant, waardoor de passieve zin beter (en korter) is.
Zoals gezegd gaat het in deze voorbeelden meer om de leesvaardigheid van de tekst dan om het echte inkorten. Die paar woordjes zetten immers geen zoden aan de dijk. Meer winst boek je met de volgende stappen:
5 – Schrap overbodige zinnen en zinsdelen
Klinkt als een open deur, maar is belangrijk om te realiseren. Veel informatie blijkt bij nadere bestudering van je tekst helemaal niet zo belangrijk.
Je kunt dit opdelen in twee vormen van overbodigheid:
Onnodige details
Hoewel details een tekst levendig maken, maken ze de tekst ook langer. In een zakelijke tekst is dat soms onnodig. Neem deze zin:
Als het goed is, ben je ondernemer geworden om mensen te helpen met de problemen die ze hebben.
Is dat laatste deel echt nodig? Als je mensen helpt, dan zal dat toch al bekend zijn dat ze problemen hebben? Je kunt het bet zo goed inkorten tot: Als het goed is, ben je ondernemer geworden om mensen te helpen.
Of neem deze zin die ik hierboven oorspronkelijk schreef:
In het Nederlands kunnen dit woorden zijn als ‘eigenlijk’, ‘dus’, ‘wel’, ‘zeg maar’, ‘een beetje’ etc.
‘Nederlands’ is een vrij overbodig detail, want de lezer snapt heus wel dat dit over Nederlandse woorden gaat. Dus dat kan gewoon weg:
Dit kunnen woorden zijn als ‘eigenlijk’, ‘dus’, ‘wel’, ‘zeg maar’, ‘een beetje’ etc.
Of, nog korter (de zin die ik er uiteindelijk van maakte):
Denk aan worden als ‘eigenlijk’, ‘dus’, ‘wel’, ‘zeg maar’, ‘een beetje’ etc.
Soms kunnen ook gewoon hele zinnen weg. Zo schreef ik in deze blog eerst:
Soms kunnen ook bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden worden verwijderd zonder dat de betekenis van een zin verloren gaat. Als een bijvoeglijk naamwoord of bijwoord niet echt iets toevoegt aan de zin, overweeg dan om het te verwijderen.
De tweede zin is redelijk overbodig. De hele blog gaat al over schrappen, dus de lezer snapt wel dat dat dan de bedoeling is. Hij mist niks als ik die zin weghaal.
Het schrappen van hele zinnen is soms een kwestie van smaak. Wees wel kritisch: voegt deze zin iets aan mijn boodschap of niet.
Onnodige herhalingen
Ook herhalingen kunnen een tekst levendig maken en jouw boodschap extra benadrukken. Veel herhalingen zijn alleen vaak overbodig.
Wil je je tekst inkorten, kijk dan kritisch naar de herhalingen in je tekst. Heb je iets al een keer gezegd, dan kun je dat best weglaten. Want hoewel het de tekst aantrekkelijk kan maken, neemt het wel extra ruimte in beslag.
Neem de zin die je hiervoor las en die ik even voor de duidelijkheid vet heb gedrukt. Eigenlijk had ik dat al gezegd aan het begin van dit stukje. Nergens voor nodig om het nog een keer te zeggen. Die zin kan dus weg.
6 – Splits je blog in twee blogs
Als je merkt dat je te veel informatie hebt voor jouw blog die je niet wilt schrappen, dan kun je daar ook een aparte blog van maken. Dit is een oplossing die ik zelf veel toepas.
Neem deze blog als voorbeeld. Ik zou over het schrijven van actieve en passieve zinnen (tip-4) nog veel meer willen zeggen, maar dat zou voor de centrale vraag van deze blog te lang(dradig) worden.
Wat ik daarom doe is de kern wél benoemen, maar straks een nieuwe blog maken waarin ik meer de verdieping in ga op dit specifieke onderwerp van actieve en passieve zinnen.
Zo hoef ik niks te schrappen, maar verplaats ik de informatie gewoon.
Het leuk bijeffect is dat je zo meer blogs krijgt en meer waarde en verdieping op je site. Kijk als voorbeeld maar eens naar mijn blog met schrijftips. Daar geef ik 11 korte tips, maar bijna elke tip leidt weer tot een andere blog met meer verdieping.
7 – Laat ChatGPT jouw tekst inkorten
Worstel je toch met (een deel van) je tekst die je echt te lang vindt en waarvan je het lastig vindt om die in te korten? Roep dan eens de hulp in van ChatGPT. Voer de tekst in en geef hem de opdracht:
ChatGPT is sowieso een mooie tool om blogs van een bepaalde lengte te schrijven, omdat je hem altijd kunt vragen om aantallen woorden.
Online Training: Authentiek Bloggen
Met de komst van AI-tekstmachines als ChatGPT wordt schrijven een peulenschil. Leuk natuurlijk en handig.
De keerzijde is dat het voor iedereen een peulenschil wordt en we dus een tsunami aan (vergelijkbare) blogs mogen verwachten de komende tijd.
Hoe val jij nog op met jouw originele verhaal?
Ik vertel je er alles over in mijn online training Authentiek Bloggen – met leuke voorbeelden uit de praktijk.
Moet je eigenlijk wel schrappen?
Is het wel nodig om je tekst in te korten? We zijn toch geen krant met een beperkte ruimte? Infinite scroll is the limit!
Dat klopt. Tot op zekere hoogte hoef je je als blogger minder druk te maken om ruimte. Het past altijd. En in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, willen mensen best lange teksten lezen (ook online).
Daarbij is het van belang dat je het goed presenteert in een overzichtelijke structuur. Dan oogt het voor de lezer minder als een lange tekst. Juist met pakkende tussenkopjes, wandelt hij makkelijk door je tekst.
Hier ligt ook het gevaar.
Omdat je niet betaalt voor papier of drukinkt en dus oneindig kunt doortypen, word je misschien ook minder kritisch. En dat is zonde, want teksten die onnodig lang zijn, belasten je lezer. De kans is nu aanwezig dat hij halverwege afhaakt. En dat is weer vervelend om twee redenen:
- Hij ziet jou niet als expert – hij heeft immers de blog niet volledig gelezen, dus zal jou niet onthouden als kenner van dit onderwerp
- Hij komt niet bij jouw CTA – meestal staat onderaan jouw blog een call-to-action waarin jij jouw betaalde kennis of producten aanbiedt. Een lezer die vroegtijdoig afhaakt, ziet die dus niet.
Bye bye potentiële klant.
Het kan bijna altijd korter
Als ik persberichten maak voor opdrachtgevers die per se op 1 A4’je moeten passen, dan lukt me dat altijd. Ook als ik eerst op anderhalf kantje zit. Het lukt me altijd om te schrappen zonder dat ik aan de inhoud torn. Dat komt omdat ik dan gedwongen word.
Blijf dus altijd kritisch. Kijk waar het korter kan zonder waarde weg te gooien. De Vlaamse schrijver Willem Elsschot noemde dat de Elsschotproef: schrap de tekst net zo lang tot het de leesbaarheid aantast.
Maak er desnoods een spelletje van. Heb je een blog van 1400 woorden, probeer er dan eens 150 te schrappen. En daarna nog 50. Wedden dat het lukt!
Had deze tekst dan ook korter gekund?
Vast wel. Heeft het je weerhouden om hem tot het einde uit te lezen? Blijkbaar niet 😀
Welke tip ga jij toepassen?
Welke tip spreekt jou het meeste aan en ga je voortaan toepassen? Deel het hieronder in de comments. Het mogen er ook meer zijn.
